آشنایی با گیربکس AMT

همراهان گرامی امداد باتری ،گیربکس های اتوماتیک انواع مختلفی دارند که خودروسازان مختلف بر اساس نیاز ها و اهداف تجاری خود از آن ها روی خودرو های در حال تولید استفاده می کنند. مواردی مانند گیربکس اتوماتیک AT، گیربکس CVT و گیربکس دوکلاچه DCT، نمونه های مشهوری از گیربکس های اتوماتیک هستند که استفاده زیادی در صنعت خودروسازی دارند و ما نیز قبلا در مقالات جداگانه درباره آن ها توضیح داده ایم.

نخستین بار گیربکس AMT با خودروی MVM110 به کشورمان وارد شد و هر چند آمار فروش مدل‌های اتوماتیک این خودرو آنقدر نبود که بتواند بازار خودروهای دنده اتوماتیک کشور را به نفع خود تغییر دهد اما حداقل توانست نام سیستم‌های انتقال قدرت AMT را وارد کشور کند. اکثر خودروهای چینی بازار از این سیستم استفاده می کنند. با امداد باتری همراه باشین تا به بررسی کامل و آشنایی کامل به این نوع سیستم انتقال قدرت بپردازیم.

اما در این مقاله قصد داریم به سراغ مدل کمتر شناخته شده ای از گیربکس های اتوماتیک برویم، گیربکسی که به علت شباهت ساختاری با گیربکس دنده ای، برخی از افراد آن را گیربکس نیمه اتوماتیک نیز می نامند. گیربکس AMT یا Automated Manual Transmission.

در ادامه این مقاله شما معرفی گیربکس AMT، نحوه عملکرد گیربکس AMT، مزایا و معایب گیربکس AMT و در نهایت نکات نگهداری از گیربکس AMT را خواهید خواند.

 گیربکس AMT چیست؟

کلمه AMT مخفف Automated Manual Transmission به معنی گیربکس دنده دستی اتوماتیک شده است. درست همانطور که از اسمش پیداست، گیربکس AMT یک گیربکس دنده دستی است که اتوماتیک شده و دنده ها را به صورت خودکار تعویض می کند.

ساختار گیربکس AMT دقیقا مشابه با گیربکس دنده دستی معمولی است، با این تفاوت که در اینجا یک ربات به گیربکس اضافه شده تا عمل کلاچ گرفتن و تعویض دنده را به طور خودکار انجام دهد. به همین علت، هنگام رانندگی با خودروی مجهز به گیربکس AMT حتما این مسئله را حس می کند که یک انسان داخل کاپوت خودرو نشسته و دنده ها را برای شما عوض می کند!

گیربکس AMT چگونه کار می کند؟

به طور کلی گیربکس های AMT دو مدل کلی دارند؛ اتوماتیک و نیمه اتوماتیک. در یک گیربکس AMT اتوماتیک، خودرو حالت D یا همان درایو را روی لیور دنده دارد و راننده با قرار دادن دنده روی حالت D می تواند از قابلیت تعویض تمام اتوماتیک دنده ها استفاده کند. در گیربکس AMT نیمه اتوماتیک اما دیگر خبری از حالت D نیست و تعویض دنده ها تنها با حرکت دادن اهرم دنده به بالا یا پایین (+ و -) انجام می شود. شبیه به حالت تیپ ترونیک در سایر گیربکس های اتوماتیک.

اما گیربکس AMT چگونه عمل کلاچ گیری و تعویض دنده را انجام می دهد؟

راه های مختلفی برای انجام این عمل وجود دارد که خودروسازان مختلف در مدل های مختلف این گیربکس در طول زمان از آن ها استفاده کرده اند. اما به طور کلی باید گفت که تمام گیربکس های AMT از یکی از این مکانیزم ها استفاده می کنند؛ تعویض دنده هیدرولیک یا الکترو هیدرولیک، الکترومکانیکی، پنوماتیک، الکترومغناطیسی و الکتریکی با استفاده از یک الکتروموتور.

عمل کلاچ گیری، تعویض دنده و تطبیق دور موتور همگی به صورت خودکار توسط گیربکس و تحت کنترل TCU انجام می شوند و راننده احتیاج به انجام هیچ کار خاصی ندارد.

مزایا و معایب گیربکس AMT

یکی از مهم‌ترین مزایا این سیستم نسبت به سیستم‌های معمول اتوماتیک (که از مبدل گشتاور بهره می‌برند) عدم وجود مبدل گشتاور و وجود کلاچ است. مبدل گشتاور به دلیل ساختار خاص خود همواره بخشی از نیرو را تلف می‌کند اما در سیستم‌های دارای کلاچ، انتقال نیرو از موتور به گیربکس تقریباً بدون اتلاف است. به دلیل وجود همین اتلاف در گیربکس‌های اتوماتیک معمولی است که استفاده از آن‌ها بر روی موتورهای کم حجم و خودروهای کوچک رایج نیست چرا که توان موتور این خودروها در حالت عادی هم محدود است و نصب مبدل گشتاور بخشی از این توان محدود را تلف می‌کند و عملاً خودرو بخش عمده‌ای از توانایی‌های حرکتی خود را از دست می‌دهد. در مقابل استفاده از AMT به دلیل برخورداری از کلاچ در این خودروها عمومیت بیشتری دارد.

پیچیدگی فنی پایین و ابعاد کوچک یکی دیگر از خصوصیات این سیستم است که آن را در رتبه‌ای بالاتر از سیستم‌های اتوماتیک معمولی قرار می‌دهد. گیربکس‌های اتوماتیک معمولی به دلیل پیچیدگی ساختاری، تا مدتی قبل تعداد دنده محدودی داشتند اما در مقابل AMT می‌تواند با قیمت کمتر، دنده‌های بیشتری را عرضه کند. دنده‌های بیشتر به معنی شتابگیری روان‌تر و کاهش مصرف سوخت و آلایندگی زیست‌محیطی است. از سوی دیگر قیمت پایین‌تر این سیستم نسبت به سیستم‌های گیربکس اتوماتیک از دیگر مزایا است که استفاده از آن را بر روی خودروهای کوچک شهری توجیه‌پذیر می‌کند.

افزایش طول عمر کلاچ خودرو هم یکی از مسایلی است که شرکت‌های تولیدکننده این سیستم از جمله ZF بر آن تاکید دارند. در این سیستم به دلیل آنکه یک برنامه کامپیوتری وظیفه درگیر کردن کلاچ را بر عهده دارد، کنترل دقیقی بر سرعت و زمان درگیر شدن کلاچ وجود دارد و همین مسئله می‌تواند باعث افزایش طول عمر کلاچ شود. البته بعضی از کاربران این سیستم این افزایش طول عمر را تایید نمی‌کنند و معتقدند تفاوت خاصی میان زمان فرسودگی کلاچ در این سیستم و سیستم‌های تعویض دستی وجود ندارد هر چند تولیدکنندگان سیستم نتایج خود را در سیکل‌های آزمایشی طولانی به دست آورده‌اند.

اما از سوی دیگر گیربکس های AMT معایبی دارند که باعث شده تا این نوع گیربکس ها در صنعت خودروسازی فراگیر نشوند.

یک ایراد وارده به یک گیربکس AMT، منتقل نکردن یک تجربه رانندگی نرم و آسوده به راننده خودرو است. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، در گیربکس های AMT ارزان قیمت معمولا این مسئله که یک شخص خارجی در حال کلاچ گرفتن و تعویض دنده ها است کاملا در خودرو ملموس بوده و این مسئله باعث می شود تا تجربه رانندگی چندان لذت بخش نشود. از سوی دیگر، در گیربکس های AMT  ارزان قیمت عمل تعویض دنده نیز با سرعت چندان بالایی انجام نمی شود و سرعت تعویض دنده و تاخیر در انتخاب دنده بعدی کاملا مشهود است، تولید یک AMT پرسرعت نظیر SMG بی ام و یا F1 فراری نیز دیگر از لحاظ هزینه تولید اقتصادی نخواهد بود.

نکات نگهداری از گیربکس AMT

با توجه به شباهت میان گیربکس AMT و گیربکس دنده دستی، نحوه نگهداری از این گیربکس شبیه به نگهداری از یک گیربکس دنده ای است و تفاوت های زیادی با سایر گیربکس های اتوماتیک دارد.

در یک گیربکس AMT دیگر خبری از دنده پارک یا همان حالت P روی لیور دنده نیست. در اینجا باید توجه داشته باشید که هنگام پارک کردن خودرو همواره خودروی خود را خلاص کرده و روی حالت N قرار دهید.

همانند یک گیربکس دنده ای، در ترافیک و یا پشت چراغ قرمز از نگه داشتن خودرو روی حالت D خودداری کنید و پس از هر بار توقف اقدام به خلاص کردن دنده کرده تا عمر مفید دیسک و صفحه را افزایش دهید، باید ذکر کنیم که در صورت خلاص نکردن دنده در توقف های کوتاه، خودرو دائما در حالت نیم کلاچ می ماند که این موضوع خیلی زود باعث داغ کردن صفحه کلاچ و سپس از بین رفتن آن می شود.

حرکت نکردن با دنده مرده به خصوص در مسیر های سربالایی نیز دیگر نکته ای بوده که شایسته است هنگام رانندگی با یک گیربکس AMT رعایت شود.

گیربکس AMT همانند گیربکس دنده دستی از سیستم دیسک و صفحه استفاده می کند و دیگر خبری از تورک کانورتور یا کلاچ پک ها در این نوع گیربکس نیست.